TEMA 6.- TIEMPOS DEL SISTEMA DE PERFECTO EN INDICATIVO
El pretérito perfecto, el pluscuamperfecto y el futuro perfecto de indicativo se forman con la raíz o tema de perfecto, que se saca de la forma del enunciado terminada en -i; No importa la conjugación a la que pertenezca el verbo, ni si es un verbo regular o irregular: ¡todos se forman de la misma manera! Veamos cada uno de estos tiempos en los verbos siguientes: orno-as-are-avi-atum: adornar, (1ª conjugación), deleo-es-ere-evi-etum, destruir, (2ª conjugación), mitto-is-ere misi missum, enviar, (3ª conjugación), audio-is-ire-ivi-itum, oír, (4ª conjugación), capio-is-ere cepi captum, coger, (5ª conjugación) y sum es esse fui, ser, estar, haber, existir, (verbo irregular).
- El pretérito perfecto de indicativo se forma con la raíz de perfecto, a la que se añaden unas desinencias especiales (-i, -isti, -it, -imus, -istis, -erunt/-ere):
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
delevisti |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
delevimus |
|
|
|
|
|
delevistis |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
El pretérito perfecto de indicativo activo se traduce al castellano por un pretérito perfecto simple (adorné) o compuesto (he adornado).
- El pretérito pluscuamperfecto de indicativo se forma con la raíz de perfecto, el morfema temporal -era y las desinencias –m, -s, -t, -mus, -tis, -nt:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ornaveramus |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
audiverant |
|
|
El pretérito pluscuamperfecto de indicativo activo en latín se traduce al castellano por un pluscuamperfecto ( yo había adornado)
El futuro perfecto de indicativo se forma con la raíz de perfecto, , el morfema temporal -eri- y las desinencias –o, -s, -t, -mus, -tis, -nt: en la primera persona del singular se pierde la i del morfema temporal ante la desinencia -o.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
El futuro perfecto de indicativo se traduce del latín al castellano por un futuro perfecto ( yo habré adornado)
Tipo de raíces de perfecto: Son cuatro:
1. Los perfectos cuya raíz temina en u/v, como amavi o tenui.
2. Los perfectos cuya raíz termina en s (perfectos sigmáticos), como duxi (< duc-s-i).
3. Los perfectos reduplicados. La reduplicación consiste en anteponer una sílaba repitiendo la consonante inicial del verbo seguida de una e o de la misma vocal de la primera sílaba, como dedi (del verbo do) o cucurri (del verbo curro).
4. Perfectos radicales son los que no añaden nada a la raíz de presente: la única diferencia que presentan respecto a la raíz de presente es un cambio de cantidad y a veces también un cambio de timbre, como vēni (perfecto de vĕnio) o ēgi (perfecto de ago).
EJERCICIO 1.- Pon el pret. perfecto, pret. pluscuamperfecto. y fut. perfecto de los verbos munio, -ivi, -itum (fortificar), habeo, -ui, -itum (tener), vinco, vici, victum (vencer), do, dedi, datum (dar) y vincio, vinxi, vinctum (atar):
EJERCICIO 2.- Dados los verbos a) festino, festinavi, festinatum (apresurarse) b) rideo, risi, risum (reír) y c) capio, cepi, captum (coger), analiza morfológicamente y traduce estas formas verbales:
a) festinaverunt: 3ª pers.pl. pret. perf. ind. activo ("se apresuraron")
b) festinabit
c) festinaveratis
d) riserit
e) ridebas
f) rident
g) ridebunt
h) capiam
i) capitis
j) cepistis
k) ceperimus
EJERCICIO 3.- Traduce el siguiente texto y analiza morfosintácticamente las oraciones subrayadas:
El rapto de Proserpina
Resumen: Proserpina, la hija de Ceres, diosa de la agricultura, es raptada mientras cogía flores en el campo por Plutón, dios del inframundo, que la toma como esposa. Ceres, buscando a su hija, deja de cuidar los sembrados y Júpiter le revela lo sucedido y propone un pacto para que Proserpina pueda estar compartida entre Ceres y Plutón.
Ceres clara frugum dea erat et
multas urbes in Sicilia possidebat. Proserpina, venusta Cereris filia, iucunde
per prata cum comitibus errabat et varios veris flores in agris apud urbem
Hennam colligebat. Olim Pluto amore puellam rapere et uxorem ducere statuit.
Inferorum rex e Tartarea spelunca evasit, virginem rapuit et in regnum suum duxit.
Diu Ceres filiae fortunam ignorabat; ideo faces ex Aetnae vertice inflammabat
nec puellam per totam orbem terrarum diu noctuque quaerere intermittebat: tota
loca clamoribus et querellis personabant. Interea natura languebat, quia Ceres
agros frugesque neglegebat. Denique dolor miserae matris patrem deorum
hominumque commovit. Olimpi dominus Plutonis facinus deae aperivit aequasque
conditiones pacis inter Cererem et Plutonem statuit.
VOCABULARIO (por orden de
aparición)
Ceres, Cereris (f): Ceres
Clarus, clara, clarum: famoso/-a
Frux, frugis (f): fruta
Dea, -ae (f): diosa
Multus, -a, -um: mucho/-a
Urbs, urbis (f): ciudad
In (+ ablativo): en
Sicilia, -ae (f): Sicilia
Possideo, -sedi, -sessum :
poseer, tener (en este texto con el significado de “tener como patrona de la
ciudad”)
Proserpina, -ae (f): Proserpina
Venustus, -a, -um: agradable, simpático/-a
Filia, -ae (f): hija
Iucunde (adv.): alegremente
Per (+acusativo): por
Pratum, -i (n): prado
Cum (+ablativo): con
Comes. Comitis (m/f):
compañero/-a
Erro, erravi, erratum: ir errante
Varius, -a, -um: vario/-a
Ver, veris (n): primavera
Flos, floris (m): flor
Ager, agri (m): campo
Apud (+ acusativo): junto a,
cerca de
Henna, -ae (f): Henna (nombre de
ciudad)
Colligo, collegi, colectum:
reunir, recolectar
Olim (adv.): un día, una vez
Pluto, -onis (m.): Plutón
Amor, -oris (m): amor
Puella, -ae (f): niña
Rapio, rapui, raptum: raptar
Uxorem ducere: tomar como esposa,
casarse
Statuo, -ui, -utum: decidir
Inferí, -orum (m.pl.): los
infiernos, el inframundo
Rex, regis (m): rey
E (ex ante vocal) (+ablativo):
de, desde
Tartareus, -a, -um: del Tártaro (región
del inframundo)
Spelunca, -ae (f): cueva
Evado, evasi, -asum: escaparse
Virgo, -ginis (f): mujer virgen,
doncella
In (+acusativo): a, hacia el
interior de
Regnum, -i (n): reino
Suus, -a, -um: suyo/a
Duco, duxi, ductum: conducir, llevar
Diu (adv.): durante mucho tiempo
Fortuna, -ae (f): suerte
Ignoro, -avi, -atum: ignorar
Ideo (adv.): por esto
Fax, facis (f): antorcha
Aetna, -ae (f): el Etna (volcán
de Sicilia)
Vertex, verticis (m): cima,
cumbre
Inflammo, -avit, -atum: quemar
Nec (conj.): y no, ni
Totus, -a, -um: todo/a, entero/-a
Orbis, -is (m): orbe, círculo de
la Tierra
Terra, -ae (f): tierra
Diu noctuque: de día y de noche
Quaero, -esivi,-esitum: buscar,
preguntar
Intermitto, -isi, -isum: dejar de
(hacer algo un tiempo)
Locus, -i ( en pl. loci, -orum
(m) o loca. –orum (n)): lugar, sitio
Clamor, -oris (m): grito
Quaerela, -ae (f): queja, lamento
Persono, -nui, -natum: hacer
ruido
Interea (adv.): entretanto
Natura, -ae (f): naturaleza
Langeo, -ngui : languidecer,
consumirse
Quia (conj.): porque
Neglego, -lexi, -lectum:
descuidar
Denique (adv.): finalmente
Dolor, -oris (m): dolor
Miser, -era, -erum : pobre,
desgraciado/-a
Mater, -tris (f): madre
Pater, -tris (m): padre
Deus, -i (m): dios
Homo, hominis (m): hombre
Commoveo, -ovi, -otum:
impresionar, conmover
Olympus, -i (m): Olimpo
Dominus, -i (m): señor, dueño,
amo
Facinus, facinoris (n): crimen,
delito, acción mala, maldad
Aperio, -ivi, -ertum: abrir,
descubrir, revelar
Aequus, -a, -um: justo/-a
Conditio, -ionis (f): condición
Pax, pacis (f): paz
Comentarios
Publicar un comentario